گروه فرهنگی «سراج24»: فیلم «فروشنده» برخلاف تصور عده ای شیفته دل که سینمای او را نمونه ای از اخلاق گرایی در سینما می دانند، اثری در راستای تفکر اباحه گر غرب می باشد. در واقع جهان اثر و فیلمساز غرب زده اش در نشان دادن ابعاد زندگی کاراکترها با توجه به نمایه ها و جزئیاتی که نمایان می سازد، در راستای گستردگی تفکری است که اعتقاد دارد براساس یکسری گزاره های به ظاهر اخلاقی باید از مهم ترین وجوه انسانی گذشت و این نگاه همان جهان بینی مدنظر غربی ها است که برایش فرش قرمز پهن می کنند و اسکار و نخل طلا و خرس طلا و جایزه های رنگین پهن می کنند، چرا که تصویرسازی همان نگاهی می باشد که عمری است سیاستمداران غربی در پی اشاعه آن می باشند. تفکری که در پی مردود شمردن و انکار هرگونه اصول و موازین اخلاقی، وجدانی و شرافتی در زیر لایه ای از واژه های پُر طمطراق و فریبنده چون «آزادی آدمی» و در زیر لوای زرق و برق شده در نزد اخلاقیات مطرود جهان مدرن است.
در واقع فرهادی از همان فرمول هایی استفاده می کند که اعتقاد دارند برای تجددگرایی می بایست براساس ظواهری تغییر یافته عمل کرد و برای رسیدن به مفهوم آزادی باید از هرگونه چارچوب های پوشش مندی و رفتارگزینی معنوی گذر کرد و براساس همین دیدگاه بوده که انواع و اقسام روابط بی پرده و عریان نمایی اندام و بی تفاوتی ریشه های اصالت و هویت و میدان داری تفکراتی تهی از معنا رشد می یابد. در واقع تفکرات غربزده به بهانه مدرن شدن انسان در عصر تکنولوژیک و دوران ماشینیسم، سعی در برهنه سازی آدمی از اندیشه های غایی معنوی و انگاره های حقیقی اخلاقی شده و به جای رفتارهای پایدار، ناپایداری رفتاری را برای جوان نسل جدید معرفی می نمایند.
در این مسیر به طور حتم سینما به عنوان پایگاهی مطمئن در شکل بخشی اذهان عمومی جامعه می تواند نقشی اساسی در پرورش تفکرات تازه و تهی سازی اندیشه های دینی و معرفتی باشد. همان راهی که سال ها است سینمای غرب به سردمداری هالیوود، پرچمدار جریانش با تولید و عرضه انواع فیلم های سخیف به لحاظ اخلاقی شده است؛ جایی که روابط آزاد میان دخترها و پسرها در قلب قصه ای ملودرام، نشانه ای از عاشقی معنا می یابد و کالای جعلی از واژه هایی چون دوستی و زیبایی در بسته هایی رویایی به مخاطبان پیشکش می شود. در این گونه فیلم ها مفهوم دفاع از حیثیت و آبرو و اعتبار در زیر لوای رمانتیتیسم بیراهی قرار می گیرد که می خواهد فریاد اعتراض در راستای آزادی بزند اما در این مسیر راهش را گم کرده و در آثاری گمگشته چون «فروشنده»، پیشنهاد سازش با مهاجمانِ علیه اصالت می دهد و دستورالعمل فرهادی با تمام زیرکی های یک فیلمنامه نویس نخبه در «فروشنده» نهایتا راهی به سوی سازش دارد. اما سازش از بابت چه چیزی و بی تفاوتی به صرف بخششی که می خواهد چه پیامی به همراه داشته باشد؟!
«فروشنده» فرهادی در برابر مهم ترین مساله شکل یافته در جهان بینی یک ایرانی اعلام سازش و آتش بس می کند؛ در برابر حیثیت، حیا، آبرو و غیرت که مرد و زن ایرانی را با آن می شناسند و مردانگی را در اصالت غیرتمندی و زنانگی را در کمال حیاورزی می یابند و فیلمساز فرنگی در اثرش دست به همین گوهر شمایل شناسی ایرانیان زده و سعی دارد در نهایت دقت در روایت پردازی و قصه گویی به پیام هدفمندی چون بی تفاوتی در برابر شرم و حیا و در خصوص عنصری مهم چون ناموس برای مخاطب برسد.
اما فرهادی حواسش نیست که مخاطب هدفش را اشتباهی گرفته و فیلمش برای همان غربی ها با انواع چالشی هایی که در زندگی و در لجام گسیختگی های جنسی دارند، خوشایند خواهد بود و اگر فرهادی به جای این که به سرعت رخت عزیمت به تن کرده و راهی کشور اسپانیا برای فراهم سازی فیلم غربگرای بعدی اش باشد، بهتر است در میان همین تماشاگران وطنی بنشیند و به عکس العمل های آن ها کمی درنگ کند و دریابد که مردمان ایرانی را نمی توان با سرنگ های غربی مسموم ساخت. حداقل همراهان یا مشتاقان سینه چاک فیلمساز می توانند تعدادی از فایل گفت و گوهای مردم در روز اول اکران فیلم جلوی دوربین خبرنگاران را برایش نشان دهند که مروری بر آن ها روشن می سازد که چگونه زنان ایرانی از سردی مواجهه «رعنا» و همسرش «عماد» در برابر تهاجم مرد هرزه به ستوه آمده اند و در همان مصاحبه ها عنوان کردند که می خواستند سیلی به صورت پیرمردی بزنند که به حریم زندگی یک زن وارد شده است. افراد گفت و گو شونده هم بیشتر از طیف به ظاهر مدرن جامعه امروز بودند تا این شائبه نزد فیلمساز و همراهانش پیش نیاید که ما تنها سنگ دین به سینه می زنیم، چرا که غیرت و حیا مساله ای است که انسان ایرانی حتی فارغ از میزان دینداری هنوز و در همین دوران سیال مدرنیته بدان پایبند است.
